Thuốc là sản phẩm có tác dụng phòng bệnh, chữa bệnh. Hoạt chất chứa trong thuốc quyết định tác dụng chữa bệnh, phòng bệnh. Vì vậy, thuốc được sản xuất và lưu hành buộc phải đạt tiêu chuẩn chất lượng, không để thuốc kém chất lượng đến tay người tiêu dùng. Thuốc kém chất lượng có chứa hoạt chất, nhưng không đạt tiêu chuẩn chất lượng, người dùng thuốc sẽ không hết bệnh, hoặc bệnh càng ngày càng nặng thêm. Như người bị bệnh tăng huyết áp, đái tháo đường gần như phải dùng thuốc suốt đời, thế mà dùng thuốc trị tăng huyết áp, trị đái tháo đường kém chất lượng không kiểm soát được bệnh sẽ vô cùng tai hại.

Nhiều người tiêu dùng vẫn còn thói quen mua bán thuốc không cần hoá đơn, thậm chí không cần đơn của bác sĩ, đã khiến thị trường tân dược nước ta trở thành môi trường rất thuận lợi cho thuốc giả phát triển. Từ thực phẩm chức năng, thuốc vitamin, khoáng chất đến các thuốc chữa bệnh tăng huyết áp, đái tháo đường, thuốc kháng sinh, thuốc ung thư, thuốc kháng virus… đều có nguy cơ bị làm giả rất tinh vi mà người dân không thể biết được đâu là thật, đâu là giả. Với công nghệ hiện nay về tẩy xoá, in ấn, bào chế… về mặt cảm quan, các loại thuốc giả đều có thể được sản xuất với hình dáng, bao bì, nhãn mác hoàn toàn như thuốc thật, mà bệnh nhân rất khó phát hiện.
Những người bị lừa mua thuốc giả thường là người sử dụng thuốc không phù hợp (tự ý dùng thuốc, mua thuốc không theo đơn) hoặc đang tìm mua thuốc với mức giá rẻ hoặc mức chiết khấu cao. Việc gia tăng truy cập Internet, dùng mạng xã hội để quảng cáo thuốc, cùng các phương pháp mới trong sản xuất, phân phối dược phẩm bất hợp pháp đã tạo ra những thách thức cho những nhà quản lý dược trong việc bảo vệ chuỗi cung ứng dược phẩm hợp pháp…
Bên cạnh đó, lợi dụng thông lệ quốc tế về việc lấy mẫu kiểm tra trước khi lưu hành chỉ áp dụng với các loại thuốc có nguy cơ cao, cần kiểm soát chặt về chất lượng như vaccine, huyết thanh chứa kháng thể, thuốc mới phát minh hoặc thuốc của các hãng sản xuất từng có những vi phạm về chất lượng, thì những loại thuốc thông thường được các nhóm làm thuốc giả tận dụng khai thác, đặc biệt là những loại không quá đắt tiền.

Thời gian qua, số lượng thuốc giả xâm nhập vào hệ thống cung ứng thuốc và đến tay bệnh nhân đang ngày càng gia tăng. Tuy nhiên, mức độ nghiêm trọng của vấn đề thuốc giả thường rất khó để đánh giá và bất kỳ sự xác định chính xác cho một tỷ lệ thuốc giả lưu thông trên thị trường đều là điều cực kỳ khó khăn.
Thuốc giả là thuốc được gắn nhãn hiệu sai một cách gian dối và có chủ đích về đặc tính hoặc nguồn gốc. Việc làm giả có thể áp dụng cho cả sản phẩm thương mại và sản phẩm gốc. Các loại thuốc giả có thể bao gồm sản phẩm đúng hay sai hoạt chất, không có hoạt chất hoặc với bao bì giả.
Thuốc giả, kém chất lượng ngày càng được làm rất tinh vi, bằng mắt thường rất khó phát hiện. Lợi nhuận từ việc kinh doanh thuốc giả là rất lớn, nên những kẻ sản xuất càng sử dụng những kỹ thuật tinh vi, việc phát hiện càng trở nên khó hơn. Thuốc giả, kém chất lượng chỉ bị phát hiện khi ra thị trường và chỉ khi chính những nhà sản xuất đem so sánh với thuốc thật của mình.

Sinh viên học Dược cần rèn luyện kỹ năng nhận biết Dược phẩm từ những dấu hiệu đặc trưng của sản phẩm để phân biệt Thuốc thật, Thuốc giả ngay từ khâu kiểm nhập và chuẩn bị hàng để tránh mua phải hàng giả trong cung ứng thuốc, đồng thời tuyên truyền để người dân mua thuốc tại các Nhà thuốc đạt chuẩn GPP để hạn chế mua phải thuốc giả, thuốc kém chất lượng.

ThS Lê Quốc Thịnh- Giảng viên Khoa Dược – HMC cơ sở đào tạo Mỹ Đình